از دی‌ماه سال گذشته به تدریج با شیوع ویروس کرونا در اکثر کشورهای جهان و با توجه به افزایش تصاعدی آمار ابتلا و مرگ‌ و میر ناشی از این ویروس محدودیت‌های قرنطینه‌‌ای شروع شد. در برخی کشورها ناکافی بودن محدودیت‌های قرنطینه‌‌ای باعث شد تا دولت‌ها اقدام به قرنطینه سراسری کنند. با کاهش رفت‌وآمد درون‌شهری-برون‌شهری و سفرهای بین‌المللی نه تنها شرکت‌های حمل و نقل و هوایی دچار خسارت فراون شدند، بلکه تقاضا برای انرژی به تدریج کاهش یافت و این امر باعث کاهش قیمت نفت گردید. در این بین عرضه مازاد نفت هم باعث تشدید قیمت نفت شد.

روند کاهش قیمت نفت تا حدی فرا رفت که برای اولین بار در تاریخ انرژی قیمت نفت در بازار کاغذی منفی گردید. با وجود گذشت ده ماه از شروع تدریجی شیوع ویروس کرونا تاکنون ثبات به بازار انرژی و به ویژه به بازار نفت برنگشته است.

این در حالی است که کشورهایی مثل ونزوئلا،‌ ایران و لیبی به دلیل مسائلی از قبیل تحریم و جنگ داخلی نمی‌توانند به مانند گذشته نفت را تولید و روانه بازار کنند. طبیعی است اگر این کشورها هم در شرایط کرونا می‌توانستند با حداکثر ظرفیت تولید نفت داشته باشند، قیمت نفت در سطح فعلی باقی نمی‌ماند و این امر تاثیر مستقیمی بر بازار جهانی انرژی و به وِیژه صنعت شل آمریکا می‌گذاشت و حتی می‌توانست انتخابات ریاست جمهوری آمریکا را نیز تحت تاثیر قرار دهد.

موج دوم کرونا و بازار انرژی

از اوائل تابستان گذشته قیمت نفت تقریبا ثابت بود و نوسان خاصی در بازار مشاهده نشد. حادثه خاص ژئوپلتیکی در مناطق تولیدکننده انرژی رخ نداد که باعث نوسان خاصی در بازار نفت شود. منازعه بین آذربایجان و ارمنستان باعث افزایش قیمت نفت نشد. اگر دامنه حملات ارمنستان به لوله‌های نفت و گاز و زیرساختار آذربایجان می‌رسید قیمت انرژی می‌توانست افزایش یابد. از اواخر ماه ژوییه آمار ابتلا به ویروس کرونا در برخی کشورهای اروپایی به شدت افزایش یافت. پس از موج اول کرونا برخی محدودیت‌های ناشی از شیوع کرونا از سوی دولت‌ها رفع شد و برخی مسافرت‌های گردشگری بین کشورها شروع شد. اما بازگشایی واحدهای تجاری و گردشگری به نوبه خود باعث افزایش شیوع ویروس شد. کمبود امکانات درمانی باعث شد تا دولت‌ها باز اقدام به وضع قوانین محدودیت‌های قرنطینه‌ای کنند. این سؤال مطرح است که با شیوع موج دوم کرونا بازار انرژی از این موج تا چه حد صدمه خواهد دید؟

فرانسه

فرانسه و آلمان به عنوان دو قدرت عمده اقتصادی اروپا با توجه به موج دوم کرونا اقدام به وضع محدودیت‌های قرنطینه‌‌ای کردند. در فرانسه از روز جمعه ۳۰ اکتبر مردم این کشور فقط به دلایل اساسی همچون رفتن به سرکار یا به دلایل پزشکی مجاز به ترک خانه خواهند بود. امانوئل مکرون، رئیس جمهوری فرانسه که این روزها کشورش با چند حمله تروریستی نیز مواجه شده است، در مورد موج دوم کرونا گفت: «فرانسه در خطر موج دوم شیوع کرونا قرار دارد که بدون شک سخت‌تر از موج اول خواهد بود.» ماکرون معتقد است که «سرعت شیوع و گردش ویروس به حدی است که حتی در بدبینانه‌ترین پیش‌بینی‌ها نیز انتظار آن نمی‌رفت». با توجه به شرایط موج دوم کرونا دولت فرانسه تصمیم گرفت که مدارس به فعالیت آموزشی ادامه دهند اما اگر ویروس در مدارس هم شیوع یابد طبیعی است که دولت مجبور خواهد بود فعالیت‌های آموزشی را به صورت آنلاین ادامه دهد. طبیعی است که کاهش رفت‌وآمد درون شهری باعث کاهش تقاضا برای بنزین خواهد شد.

آلمان

قرنطینه در موج اول کرونا در کشور آلمان از اواسط ماه مه ‌به تدریج برداشته شد. دولت آلمان برای کاهش آمار ابتلا به ویروس کرونا در موج دوم اقدام به وضع مقررات جدید کرد، بر این اساس از هفته اول نوامبر به مردم این کشور توصیه شد که از سفرهای غیرضروری بپرهیزند و از هفته بعد رستوران‌ها و اماکن تفریحی نیز تعطیل خواهند شد. کارفرمایان باید در صورت امکان، شرایط کار از خانه به صورت آنلاین را برای کارکنان خود فراهم کنند. در ایام قرنطینه دوم مدارس و موسسات آموزشی به فعالیت عادی خود ادامه خواهند داد. دولت آلمان برای کاهش تاثیرات موج دوم ویروس بر اقتصاد این کشور بسته حمایتی ده میلیارد یوریی تهیه کرد.

به گفته آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان، شرکت‌هایی که از موج دوم ویروس متضرر شوند، از این بسته حمایتی بهره‌مند خواهند شد. به گفته وی، شرکت‌ها و موسساتی که تا ۵۰ کارمند دارند و افرادی که از مشاغل مستقل امرار معاش می‌کنند، در حد ۷۵ درصد درآمدشان از دولت کمک اقتصادی دریافت خواهند کرد. مرکل، در مورد محدودیت‌های جدید گفت: «اقداماتی که از روز دوشنبه آینده به اجرا درمی‌آید به اندازه فرانسه گسترده نیست، اما تعطیلی رستوران‌ها، بارها، سالن‌های ورزشی و تئاترها را شامل می‌شود.» مرکل به رسانه‌ها گفت: «ما باید اکنون اقدام کنیم. نظام بهداشتی ما امروز می‌تواند با این چالش کنار بیاید، اما با این سرعت شیوع ویروس، ظرف چند هفته ظرفیت آن پر می‌شود.»

به گزارش رویترز، انتشار گزارش‌ها در خصوص شیوع گسترده ویروس کرونا و دستور قرنطینه و محدودیت در کشورهای اروپایی از جمله آلمان و فرانسه باعث ریزش ارزش سهام در بازارهای جهانی شده است. موج دوم کرونا محدود به آلمان و فرانسه نیست؛ کشورهایی مثل انگلستان، بلژیک، ایتالیا، اسپانیا و… نیز با افزایش آمار ابتلا به ویروس کرونا درصدد اعمال محدودیت‌های قرنطینه‌‌ای هستند.

کاهش قیمت نفت

روز پنج‌شنبه ۲۹ اکتبر اولین واکنش بازار نسبت به محدودیت‌های جدید در اروپا کاهش ۳ تا ۵ درصدی قمیت نفت بود.

قیمت نفت برنت با کاهشی ۳.۷۶ درصدی به ۳۷ دلار و ۶۵ سنت در هر بشکه رسید. نفت شاخص آمریکا نیز ۲.۸۵ درصد  کاهش یافت  و  ۳۶دلار و  ۴۷  سنت معامله شد. در هفته‌های گذشته روسیه و عربستان در مورد تدوام روند فعلی تولید کشورهای عضو اوپک پلاس باهم گفت‌وگو کردند. اوائل اکتبر محمد بن سلمان بن عبدالعزیر با ولادیمیر پوتین در گفت‌وگوی تلفنی در مورد وضعیت بازارهای جهانی انرژی، تلاش برای ثبات، تعادل و حفظ آن تبادل نظر کردند. به گزارش رویترز، ولادیمیر پوتین گفت: «روسیه لزومی نمی‌بیند تولیدکنندگان جهانی نفت قرارداد فعلی در مورد عرضه این محصول را تغییر دهند ولی اگر شرایط بازار قابل قبول باشد نیازی به ادامه این کاهش تولید شدید نیست.»

تاثیر موج دوم کرونا بر میزان تقاضای انرژی در بازار در هفته‌های آینده مشخص‌تر خواهد شد. قرار است وزرای نفت اوپک پلاس، اول دسامبر طی یک کنفرانس آنلاین در مورد سیاست آینده این سازمان در مورد عرضه نفت مذاکره کنند. در اجلاس قبلی توافق روسیه و عربستان توانست ثبات را به بازار برگرداند و قیمت در بازار کمی افزایش یابد. اگر تقاضا در بازار کاهش یابد که با توجه به موج جدید کرونا دور از ذهن نیست، هر گونه اختلاف بین اعضای اصلی اوپک پلاس و بازگشت احتمالی لیبی- ونزوئلا و ایران به بازار می‌تواند باعث کاهش شدید قیمت نفت شود. امری که خوشایند کشورهای عمده تولیدکننده نفت نخواهد بود و طبیعی است که صنعت شل آمریکا نیز از این کاهش احتمالی قیمت آسیب خواهد دید. لزوم ایفای دیپلماسی فعال انرژی از سوی کشورهای عمده تولیدکننده نفت بیش از بیش احساس می‌شود.